Ψυχολογία του υπέρβαρου ατόμου

Μερικοί από τους ψυχολογικούς παράγοντες που μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του υπερβολικού βάρους:

Ταύτιση: Ένα άτομο μπορεί να ταυτίζει ασυνείδητα τον εαυτό του με κάποιο ισχυρό πρόσωπο στο περιβάλλον του της παιδικής ηλικίας το οποίο θαύμαζε και αισθανόταν σαν ισχυρό. Γενικά, κάποιο πρόσωπο στο οποίο θέλει να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν το πρόσωπο αυτό ήταν υπέρβαρο, το παιδικό ασυνείδητο του ατόμου μπορεί να έχει ταυτίσει την εξωτερική εμφάνιση αυτού του προσώπου με τις άλλες ιδιότητές του όπως αυτές φάνταζαν στην παιδική του αντίληψη. Το πρόσωπο αυτό ανήκει συνήθως, αλλά όχι αναγκαστικά, στο άμεσο περιβάλλον του. Δηλαδή, μητέρα, πατέρας, μεγαλύτερος αδελφός ή αδελφή κτλ. Δεν έχει σημασία αν συνειδητά το άτομο ισχυρίζεται ότι δεν θα ήθελε ποτέ να μοιάσει σ’ αυτό το πρόσωπο, η ανάγκη ταύτισης είναι ασυνείδητη.

Απόρριψη: Συναισθήματα απόρριψης από σημαντικούς άλλους ανθρώπους, μπορεί να προκαλέσουν παλινδρόμηση στη παιδική ηλικία και αναζήτηση εκείνων των άμεσων συναισθημάτων ασφάλειας, αποδοχής κι ευδαιμονίας που παράγονταν τότε από την κατανάλωση τροφής. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι τα συναισθήματα του βρέφους κατά το θηλασμό, ή τα όμορφα συναισθήματα όταν η μαμά, ο μπαμπάς ή κάποιος άλλος στο περιβάλλον μας έδινε κάτι ωραίο και εύγευστο να φάμε σαν ένδειξη ότι κάναμε κάτι καλά ή ότι είμαστε καλά παιδιά, σαν ένδειξη δηλαδή ότι είμαστε αγαπητοί και αποδεκτοί.

Ματαίωση: Δηλαδή το συναίσθημα ενόχλησης, θυμού, εχθρότητας, απογοήτευσης και σύγχυσης, το αίσθημα κενού που αισθάνεται κανείς όταν οι προσπάθειές του για να φθάσει σ’ ένα σκοπό ματαιώνονται, εμποδίζονται ή εξουδετερώνονται από κάτι. Αυτό το συναίσθημα μπορεί να αποτελεί μια μόνιμη κατάσταση για ορισμένους ανθρώπους λόγω συνθηκών ή λόγω ορισμένων εσωτερικών προβλημάτων. Η ματαίωση μπορεί να ακινητοποιήσει ένα άτομο σε σημείο που ο μόνος τρόπος για λίγη ανακούφιση, για να αισθανθεί λίγο «ωραία», είναι το φαγητό. Αν αυτό συμβαίνει σπάνια δεν αποτελεί πρόβλημα, αν όμως η ματαίωση είναι μόνιμη κατάσταση στη ζωή του ατόμου, το άτομο μπορεί να στραφεί στη πολυφαγία σαν μόνιμη λύση.

Ασφάλεια: Όπως αναφέρουμε και παραπάνω ένα από τα συναισθήματα που παράγονται στο βρέφος από το θηλασμό και αργότερα στο παιδί από την κατανάλωση τροφής, είναι το βασικό αίσθημα της ασφάλειας. Άτομα λοιπόν που αισθάνονται ανασφαλή, μπορεί να καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες τροφής για να μπορέσουν να ξανά αισθανθούν αυτό το αίσθημα ασφάλειας που αισθάνονταν όταν ήτανε παιδιά και το οποίο συνδεόταν άμεσα με την τροφή. Δηλαδή, παλινδρόμηση και σ’ αυτή τη περίπτωση σ’ ένα είδος παιδισμού που περιέχει βασικά αισθήματα ασφάλειας και ευδαιμονίας.

Αυτο-τιμωρία: Αν και σε ορισμένες κοινωνίες και πολιτιστικές παραδόσεις το πάχος εξακολουθεί να θεωρείται «ωραίο», στον δυτικό ή δυτικοποιημένο κόσμο που ζούμε το πάχος θεωρείται γενικά ως άσχημο και ανεπιθύμητο (υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις σ’ αυτόν τον κανόνα). Αν λοιπόν το άτομο έχει κάποια ασυνείδητη, ψυχολογική ανάγκη αυτο-τιμωρίας, το πάχος μπορεί να επιλεγεί ασυνείδητα για να ικανοποιηθεί αυτή η ανάγκη.

Επιθυμία ή ανάγκη να τιμωρήσουμε άλλους: Για παράδειγμα, στη σύζυγο ή στον σύζυγο δεν αρέσουν οι χοντροί ή οι χοντρές, για ορισμένους λόγους το έτερο ήμισυ επιθυμεί ή αισθάνεται την ανάγκη να τιμωρήσει το σύζυγο ή τη σύζυγο, μια αποτελεσματική τιμωρία είναι να γίνει χοντρή ή χοντρός. Πρέπει να τονίσουμε ότι αυτή η επιθυμία ή ανάγκη είναι συνήθως ασυνείδητη, δηλαδή το άτομο δεν έχει ιδέα γιατί το κάνει αυτό. Αυτό το φαινόμενο συνήθως παρατηρείται σε γυναίκες που έχουν απαιτητικούς συζύγους και σε γυναίκες που οι άντρες τους τους απατούν.

Αποφυγή του σεξ: Το ασυνείδητο μπορεί να μας διατηρεί χοντρούς ή χοντρές έτσι ώστε να γινόμαστε ανεπιθύμητοι σεξουαλικά στο άλλο φύλο και να μπορούμε να αποφεύγουμε σεξουαλικές επαφές. Η αποφυγή αυτή μπορεί να οφείλεται σε τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που είχαν κάποια σχέση με το σεξ. Μπορεί όμως ο φόβος του σεξ για μια γυναίκα να οφείλεται και σε φόβο της εγκυμοσύνης.
Αντικατάσταση της σεξουαλικής όρεξης με την όρεξη για τροφή: Η έλλειψη σεξουαλικής ικανοποίησης δημιουργεί στρες και η κατανάλωση τροφής είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του στρες λόγω των όμορφων συναισθημάτων και σωματικών αισθημάτων που προκαλεί. Για παράδειγμα, μια σύζυγος έχει υψηλή σεξουαλική ενέργεια την οποία ο σύζυγος αδυνατεί να ικανοποιήσει. Η ανικανοποίητη σεξουαλική της ενέργεια προκαλεί αφόρητο στρες στη σύζυγο η οποία όμως δεν θέλει να απατήσει τον σύζυγο, επειδή τον αγαπάει ή επειδή οι ηθικές της αρχές δεν της επιτρέπουν να πάει με άλλον άντρα. Μια εύκολη και αποτελεσματική λύση είναι η υπερβολική κατανάλωση τροφής μέσω της οποίας η σύζυγος βρίσκει κάποια ανακούφιση.

Τάση να βλάψει κάποιος τον εαυτό του: Κάτι κάπως παρόμοιο με το Φροϋδικό «Ένστικτο Θανάτου», δηλαδή την ασυνείδητη ενόρμηση που οδηγεί στη διάλυση και το θάνατο λειτουργώντας αντίθετα από το ένστικτο της ζωής. Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται ακραίο όσον αφορά ένα πρόβλημα όπως το πάχος, συμβαίνει αρκετά συχνά. Συμβαίνει συνήθως σε άτομα που κατά την παιδική τους ηλικία αφομοίωσαν από σημαντικά άτομα του άμεσου περιβάλλοντός τους μηνύματα όπως ότι δεν αξίζουν τίποτα, ότι είναι άχρηστοι και ότι πρέπει να τιμωρηθούν για τις αμαρτίες τους. Άτομα δηλαδή με βαθιές ενοχές και αισθήματα μίσους για τον ίδιο τους τον εαυτό. Το πάχος μπορεί να είναι ένας από τους τρόπους (σπάνια ο μοναδικός) με τον οποίο προσπαθούν ασυνείδητα να βλάψουν τον εαυτό τους.

Παγιωμένες αμετάβλητες ιδέες: Συχνά, παιδικές εμπειρίες είναι δυνατόν να παγιώσουν ορισμένες ιδέες και αντιλήψεις στο ασυνείδητό μας και αυτές οι ιδέες να παραμείνουν αμετάβλητες για την υπόλοιπη ζωή μας, παρόλο που συνειδητά γνωρίζουμε ότι αυτές οι ιδέες ή αντιλήψεις είναι ανακριβείς, αυθαίρετες, λανθασμένες, ακόμα και παράλογες. Για παράδειγμα, μπορεί να ακούγαμε συχνά τους γονείς μας και άλλους να μας λένε «θα είσαι πάντα χοντρός γιατί όλοι οι αρσενικοί στο σόϊ μας ήταν πάντα χοντροί» ή «φάε για να μεγαλώσεις, το πάχος είναι δύναμη και υγεία» ή «είσαι ίδια με τη θεία σου, ότι και να κάνεις θα είσαι πάντα χοντρή σαν κι αυτή» κτλ.

Φόβος να είναι κάποιος αδύνατος: Μπορεί το άτομο, συνήθως σε τρυφερή ηλικία, να βίωσε το θάνατο κάποιου αγαπημένου του ατόμου, το οποίο πριν από το θάνατό του είχε γίνει υπερβολικά αδύνατο. Πιθανόν επειδή υπέφερε από κάποια ασθένεια όπως καρκίνος κ.λπ. Για το άτομο αυτό το αδύνατο σώμα μπορεί να ταυτίζεται με τον θάνατο.

Ασυνείδητη επιθυμία εγκυμοσύνης: Ισχύει για γυναίκες που κερδίζουν βάρος για να έχουν μια ψευδαίσθηση ότι είναι έγγυες. Η ανάγκη αυτή είναι φυσικά υποσυνείδητη, συνειδητά το άτομο δεν έχει ιδέα ότι αυτό συμβαίνει.

Απόσπασμα από Il Corpo esprime.